Haptonomie
De grondlegger van de haptonomie is Frans Veldman (1921-2010). Hij beschrijft de belangrijke rol van het voelen in ieders persoonlijke ontwikkeling. Voelen doen we allemaal, in ons lichaam en met ons lichaam. Op deze wijze zijn we in contact met onszelf en onze omgeving. We geven een betekenis aan wat we voelen; het is fijn, vervelend, eng, pijnlijk enz. Voelen gaat derhalve gepaard met gevoelens, emoties. In contact zijn betekent vrijwel letterlijk ‘samen voelen’ ( con – tact.) Dit geldt met name in relatie tot de ander. De aanwezigheid van de ander is voelbaar. We reageren op wat er wordt gezegd, hoe de ander zich gedraagt en op lijfelijk contact. Het roept gevoelens op, gedachten en lokt gedrag uit. De haptonomie beschrijft deze interactie tussen mensen. Het woord ‘haptonomie’ is afgeleid van het Griekse woorden ‘hapsis’ dat staat voor ‘tasten, voelen of gevoel’ en ‘nomos’ dat ‘wet of regel’ betekent.
Mensen zijn sociale wezens en voor hun gezondheid aangewezen op een goed contact met hun omgeving en zichzelf. Omstandigheden of ingrijpende gebeurtenissen kunnen dit contact verstoren en leiden tot gevoelens en gedrag dat als belemmerend ervaren kan worden. Belemmerend in die zin dat het tot klachten leidt. Niet alleen in emotioneel opzicht, zoals angst of verdriet, maar ook lichamelijk. Pijn, gespannenheid of onrust zijn hier voorbeelden van. Binnen de haptonomie wordt het lichaam beschouwd als drager van emoties en gevoelens en daarmee als een belangrijke informatiebron. De lichamelijke klachten worden gezien als een signalering van onderliggende problemen. Het lichaam is daarmee ook een belangenbehartiger. Het geeft signalen af wanneer er grenzen overschreden worden, zowel emotioneel als lichamelijk. Dit kan gebeuren als er teveel van ons gevraagd wordt of als we teveel van ons zelf vragen. Als we bewust zijn van wat er van ons gevraagd wordt en wat we van onszelf vragen kunnen we keuzes maken. Daarbij is het belangrijk bewust te zijn van wat goed voor ons zelf is. Meestal denken we daar goed over na, maar staan niet voldoende stil bij wat we voelen.
Een haptonomische begeleiding richt zich op het bewust worden van wat we voelen en hoe we voelen. Met behulp van lichaamsgerichte oefeningen wordt stil gestaan bij wat we in ons lichaam - en met ons lichaam voelen. Hoe staan we, of komen we, in contact met onszelf en onze omgeving en wat voelen we daarbij? In de haptonomische begeleiding speelt aanraking een belangrijke rol als een natuurlijke en basale vorm van menselijk contact. Dit gebeurt alleen na toestemming en op respectvolle wijze. De ervaringen worden besproken met als doel voelen, denken en doen op elkaar te laten aansluiten. Zo kunnen we weer kiezen voor ‘ons zelf’ in contact met de ander. Emotionele en lichamelijke reacties worden hierdoor hanteerbaar, klachten nemen af of verdwijnen.
Frans Veldman heeft zijn werk beschreven in een lijvig en niet altijd even toegankelijk boek; “Haptonomie, wetenschap van de affectiviteit”.
Een goed en toegankelijk boek over haptonomie is: ‘Haptonomie, een kwestie van gevoel’, van Bob Boot.
